Τι ξεχνάει να μας πει ο πρωθυπουργός

Αναστάσιος Δ. Καραγιάννης Καθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιώς, Τμήμα Οικονομικής Επιστήμης

Στις πρόσφατες ομιλίες του πρωθυπουργού και των άλλων στελεχών της κυβέρνησης του ακούμε πολλά και διάφορα για την πάταξη της φοροδιαφυγής, για την αναγκαιότητα να επωμιστούμε όλοι μας το βάρος της εξόδου από την κρίση κλπ. Όμως, με εξαίρεση λίγα λόγια κατά την επίσκεψη του Γιώργου Παπανδρέου στον ΟΑΕΔ λίγο πριν το Πάσχα, δεν ακούμε τίποτα για τον ίσως πιο κρίσιμο παράγοντα που μπορεί να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε τα σημερινά αδιέξοδα. Την επιχειρηματικότητα.

Ομως η δυνατότητα της κρατικής πολιτικής, να επηρεάζει σημαντικά όχι μόνο την προσφορά, αλλά και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, παίρνει τη μορφή κυρίως της εμφάνισης εμποδίων και φαινομένων που την επηρεάζουν έμμεσα.. Μερικά από αυτά που εξετάσθηκαν σε δείγμα περίπου 500 μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην χώρα μας είναι η γραφειοκρατία, η διαφθορά, η έλλειψη κρατικής συμπαράστασης και η έλλειψη ειδικής προωθητικής στρατηγικής.

Ας δούμε εν συντομία τις θέσεις των επιχειρηματιών μας ως προς αυτά αρχίζοντας από την γραφειοκρατία. Από τα στοιχεία μας φαίνεται ότι το 70% εξ’ αυτών δηλώνουν ότι η αρνητική επίδραση της κρατικής γραφειοκρατίας στο ξεκίνημα της επιχείρησής τους ήταν πολύ μεγάλη, ενώ μόνο το 13% ότι ήταν μικρή. Επίσης, αναγνώρισαν το 63% εξ΄ αυτών, ότι η γραφειοκρατία εκτός από τα προβλήματα που τους δημιουργεί στην ίδρυση της επιχείρησης συνεχίζει να τους παρακωλύει πολύ στην πορεία εξέλιξής της. Συνεπώς, ο παράγοντας της κρατικής γραφειοκρατίας ως ανασταλτικός μηχανισμός της επιχειρηματικότητας είναι πολύ σημαντικός για να διατηρείται αλώβητος και μόνο ευχολόγια να προκαλεί, όπως γίνεται μέχρι σήμερα.

Μια άλλη ερώτηση στην οποία κλήθηκαν να απαντήσουν οι επιχειρηματίες, αφορά την γενική στάση των δημοσίων υπαλλήλων και λειτουργών έναντι στα επιχειρηματικά τους προβλήματα. Σε αρκετά σημαντικό ποσοστό ύψους 70% δήλωσαν ότι η στάση των δημοσίων υπαλλήλων είναι αδιάφορη για τα εν λόγω προβλήματά τους. Ακόμη, παρατηρείται ένα καθόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό (16%) επιχειρηματιών που δήλωσαν ότι οι ενέργειες των δημοσίων υπαλλήλων είναι εχθρικές για την επιχειρηματική τους δράση. Μόνο ένα ελάχιστο ποσοστό (6%) θεώρησαν ότι οι κρατικοί υπάλληλοι και λειτουργοί είναι συμπαραστάτες- όπως και θα έπρεπε να είναι- στις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες. Αυτός είναι και ένας επιπρόσθετος λόγος που εξηγεί- όπως επισημάνθηκε σε προηγούμενο σημείωμα- γιατί οι επιχειρηματίες θεωρούν την φοροδιαφυγή ως αμυντικό τους όπλο.

Ένας άλλος έμμεσος τρόπος από αυτούς που διαθέτει η οικονομική πολιτική για την αύξηση της επιχειρηματικότητας, είναι η καλώς εννοούμενη κρατική προπαγάνδα υπέρ αυτής της σταδιοδρομίας. Μια ευνοϊκά φανερή ή αφανής προώθηση των σημαντικών ωφελειών της επιχειρηματικότητας, θα την είχε εξυψώσει στα μάτια της κοινωνίας και έτσι θα είχε γίνει μια καθ' ολοκληρία ελκυστική σταδιοδρομία για τους νέους, όπως και μια αξιόλογη εναλλακτική σταδιοδρομία για τις γυναίκες και τις διάφορες μειονότητες. Διερευνώντας αυτόν τον έμμεσο τρόπο ενίσχυσης του επιχειρηματικού πνεύματος, ερωτήθηκαν οι επιχειρηματίες εάν το κράτος έχει προβάλλει θετικά την συμβολή τους στην οικονομική ανάπτυξη. Οι απαντήσεις τους είναι πολύ επικριτικές για την στάση της κρατικής πολιτικής, αφού μόνο το 22% αναγνώρισε ότι έχει υπάρξει κάποια αξιόλογη θετική προβολή του επιχειρηματικού ρόλου.
Σε παραπλήσια επίσης ερώτηση, εάν πιστεύουν οι επιχειρηματίες ότι η κρατική πολιτική της χώρας μας τα τελευταία 25 χρόνια έχει ενισχύσει το κοινωνικό κύρος του επιχειρηματία, οι απαντήσεις τους, όπως φαίνονται από τα στοιχεία, είναι και πάλι απογοητευτικές. Μόνο το 27,5% θεωρεί ότι σε κάποιο, έστω και μικρό βαθμό, η κρατική πολιτική έχει συμβάλλει ενεργά στην προβολή και προώθηση της ποικιλότροπης συμβολής των επιχειρηματιών. Εκτός αυτού του τρόπου προβολής της επιχειρηματικότητας, υπάρχει και αυτός της προώθησης της συμβολής τους από τις επιχειρηματικές ενώσεις. Εξετάσαμε εάν οι ίδιοι οι επιχειρηματίες αναγνωρίζουν και επικροτούν την συμβολή των διαφόρων ενώσεών τους στην προβολή του κλάδου τους. Από τα στοιχεία μας φαίνεται ότι οι θέσεις τους δεν μπορεί να χαρακτηρισθούν ως θετικές, αφού το ύψος της ανύπαρκτης (22%) και της μικρής (39%) προβολής είναι σημαντικά μεγέθη.

Όλες οι παραπάνω ελλιπείς, μέχρι ανύπαρκτες, έμμεσες πολιτικές για την προώθηση και ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στη χώρα μας, καταλήγουν σε ένα κάπως διστακτικό, αν όχι εχθρικό, κοινωνικό κλίμα έναντί της. Αυτό βέβαια δεν μπορεί να θεωρηθεί θετικό κλίμα προβολής και ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας και κυρίως προς τα νεαρά άτομα. Ο βασικός λόγος είναι ότι εάν μια κοινωνία (υπό την επίδραση βεβαίως της οικονομίας της) δεν αναβιβάζει σε υψηλή αξία και μοίρα την επιχειρηματικότητα, τότε αυτή δεν ευνοείται αλλά υποβιβάζεται ως δημιουργικός και αναπτυξιακός παράγοντας. Επομένως ακόμη και την τελευταία στιγμή η οικονομική μας πολιτική – υπό την ευρεία της έννοια- θα πρέπει να αλλάξει στάση προς την επιχειρηματικότητα και ακολουθώντας τα βήματα άλλων προηγμένων κρατών να την ενισχύσει ώστε να πάψει η οικονομία μας ως ένας δεύτερος Κρόνος να καταπίνει τα παιδιά της.

Μήπως θα έπρεπε επιτέλους ο πρωθυπουργός να αρχίσει να αναφέρεται και σε αυτό το πρόβλημα;